Surseance van betaling: een introductie
Surseance van betaling is een wettelijk herstructureringsinstrument uit de Faillissementswet (artikelen 214 e.v. Fw) dat Nederlandse bv’s in (tijdelijke) betalingsproblemen bescherming kan bieden tegen druk van schuldeisers. Het doel is om levensvatbare ondernemingen een adempauze te geven om orde op zaken te stellen en een faillissement zo mogelijk te voorkomen.
Procedure en rechtsgevolgen
Wanneer kan surseance worden aangevraagd?
Een BV kan surseance van betaling aanvragen bij de rechtbank wanneer zij voorziet dat zij haar opeisbare schulden niet (langer) kan voldoen, maar er wel een reëel perspectief bestaat om op termijn weer aan haar verplichtingen te kunnen voldoen. Het gaat dus om liquiditeitsproblemen, niet om een onderneming die economisch “uitgereden” is.
De surseance wordt op verzoek van de vennootschap uitgesproken; schuldeisers kunnen zelf géén surseance aanvragen. In de praktijk verleent de rechtbank veelal eerst voorlopige surseance. Na een nadere beoordeling – onder meer aan de hand van de stand van de schulden en een herstel- of akkoordvoorstel – kan deze worden omgezet in definitieve surseance of worden beëindigd.
Belangrijkste gevolgen voor de onderneming en schuldeisers
Na toekenning van surseance treden onder meer de volgende gevolgen in werking:
Opschorting van verhaal en executie
Schuldeisers van concurrente (handels)schulden kunnen in beginsel geen executiemaatregelen meer nemen en geen verhaal halen op het vermogen van de vennootschap. Lopende beslagen kunnen hun werking verliezen of worden opgeschort.
De onderneming draait door, maar onder toezicht
De onderneming blijft haar activiteiten voortzetten, maar niet volledig autonoom. De rechtbank benoemt één of meer bewindvoerders die samen met het bestuur het beheer over het vermogen uitoefenen. In de praktijk geldt vaak een vorm van gezamenlijke bevoegdheid (dubbele handtekening) voor belangrijke rechtshandelingen.
Beperkte werking ten aanzien van zekerhedengerechtigden en preferente schuldeisers
Surseance werkt primair ten opzichte van concurrente schuldeisers. Zekerhedengerechtigden (waaronder pand- en hypotheekhouders) en preferente schuldeisers (zoals de Belastingdienst en werknemers) behouden in belangrijke mate hun rechten en kunnen onder omstandigheden toch verhaal nemen. Dat beperkt de “rust” die surseance in sommige gevallen daadwerkelijk kan bieden.
Gedurende de surseance kan de onderneming proberen tot een akkoord met schuldeisers te komen, bijvoorbeeld door een gedeeltelijke betaling, uitstel van betaling (looptijdverlenging) of een combinatie daarvan aan te bieden. Lukt het om een voldoende brede groep schuldeisers mee te krijgen, dan kan definitieve surseance worden verleend en kan de onderneming – al dan niet na herfinanciering of desinvesteringen – voort.
Blijkt daarentegen dat de onderneming structureel insolvent is en dat herstel niet (meer) realistisch is, dan ligt omzetting in faillissement voor de hand. Surseance is nadrukkelijk geen eindstation, maar een tijdelijk vangnet.
Jurisprudentie: tijdelijk vangnet, geen uitstel van executie bij uitzichtloze insolventie
De rechtspraak is terughoudend bij het toekennen én laten voortduren van surseance van betaling wanneer sprake is van structurele insolventie zonder reëel perspectief op herstel.
De Hoge Raad heeft in het arrest van 12 augustus 2005 (ECLI:NL:HR:2005:AT7799) bevestigd dat surseance bedoeld is voor ondernemingen met tijdelijke liquiditeitsproblemen en niet voor ondernemingen die uitzichtloos insolvent zijn. Dat betekent dat de rechtbank bij de beoordeling van het verzoek (en bij voortduring van de surseance) steeds zal toetsen:
- of er een realistisch en onderbouwd herstelperspectief bestaat;
- of het bestuur voldoende inzicht geeft in de financiële situatie en
- of een akkoord met schuldeisers meerwaarde biedt ten opzichte van een rechtstreeks faillissement.
Is dat niet het geval, dan zal de rechtbank surseance weigeren, intrekken of omzetten in een faillissement. Surseance is dus niet bedoeld als instrument om onvermijdelijke afwikkeling slechts uit te stellen.
Praktische aandachtspunten voor bestuurders en aandeelhouders
Surseance van betaling is met name geschikt voor ondernemingen die 1) tijdelijk in liquiditeitsproblemen verkeren (bijvoorbeeld door het wegvallen van een grote klant, een eenmalige tegenvaller of een herfinancieringskloof); én 2) operationeel en strategisch nog levensvatbaar zijn, mits zij tijd en rust krijgen om hun balans en schuldpositie te herstructureren.
Enkele praktische tips:
Bereid het verzoek zorgvuldig voor
Zorg voor actuele financiële cijfers, liquiditeitsprognoses en scenario-analyses. Een verzoek zonder concreet herstelplan heeft weinig kans van slagen.
Werk een realistisch herstel- en akkoordvoorstel uit
Denk na over welke schulden kunnen worden gesaneerd, welke zekerheden eventueel kunnen worden heronderhandeld en of er (bestaande of nieuwe) financiers bereid zijn om de onderneming te blijven ondersteunen.
Communiceer transparant met kerncrediteuren en stakeholders
Informeer belangrijke crediteuren (zoals banken, strategische leveranciers en de Belastingdienst) tijdig over de voorgenomen stap en betrek hen bij de contouren van het akkoord. Dat vergroot de kans op draagvlak en vermindert het risico op verzet.
Onderken de rol en positie van de bewindvoerder
De bewindvoerder is geen “tegenpartij”, maar een door de rechtbank benoemde professional die toezicht houdt op het bestuur en mede bewaakt dat crediteurenbelangen zorgvuldig worden meegewogen. Een open en constructieve samenwerking is in het belang van de onderneming.
Schakel tijdig gespecialiseerde adviseurs in
Juridische en financieel-bedrijfskundige begeleiding is essentieel om te bepalen of surseance überhaupt het juiste instrument is (of dat bijvoorbeeld een WHOA-traject of een buitengerechtelijke oplossing passender is), en om het traject strak te plannen en uit te voeren.
Conclusie
Surseance van betaling kan een krachtig – maar ook ingrijpend en niet risicoloos – instrument zijn om tijdelijke financiële problemen het hoofd te bieden en een faillissement te voorkomen. Het biedt ondernemingen een juridische adempauze om te werken aan een akkoord met schuldeisers, mits er een realistisch perspectief is op herstel.
Voor bestuurders en aandeelhouders betekent dit dat:
- tijdige actie;
- een goed onderbouwd en uitvoerbaar plan; en
- transparante communicatie richting crediteuren en andere stakeholders
doorslaggevend zijn voor een succesvolle uitkomst.
Twijfelt u of surseance van betaling in uw situatie een passende route is, of wilt u de voor- en nadelen ten opzichte van andere herstructureringsopties (zoals de WHOA of een buitengerechtelijk akkoord) in kaart laten brengen? Neem dan vrijblijvend contact op met Heleen.
Houd onze website en LinkedIn-pagina in de gaten voor het vervolg (deel 4) van deze blogreeks!
