Contracteren met onderaannemers

Back-to-back contracteren

Het goed één-op-één doorleggen van verantwoordelijkheden richting de onderaannemer wordt ‘back-to-back’-contracteren genoemd. Daarbij is het uitgangspunt dat de afspraken met de onderaannemer inhoudelijk aansluiten op de verplichtingen die de dakdekker richting de opdrachtgever is aangegaan.

1. Geen standaardformules
   
   De ‘back-to-back’-bepalingen mogen niet worden verborgen in algemene voorwaarden, maar moeten in de overeenkomst met de onderaannemer worden opgenomen. Uit de rechtspraak blijkt dat standaardformules zoals 'tussen dakdekker en onderaannemer gelden dezelfde rechten en verplichtingen als in de overeenkomst met de opdrachtgever’ vaak geen effect hebben, omdat ze te vaag zijn. Ook kunnen de bepalingen niet integraal worden overgenomen uit de overeenkomst met de opdrachtgever; er moet worden bepaald wat er ten aanzien van een onderwerp (bijvoorbeeld over deadlines) van de onderaannemer wordt verwacht.
   
   In de zaak bij de Raad van Arbitrage (14 juni 2012, nr. 33.755) stelde een aannemer dat hij de verplichtingen uit de overeenkomst met de opdrachtgever had doorgegeven aan de onderaannemer. De deadline van eind 2011 zou ook voor de onderaannemer gelden. De aannemer verwees naar de algemene voorwaarden, waarin stond dat onderaannemers bekend zouden zijn met de bepalingen tussen hem en de opdrachtgever. De arbiters verwierpen dit, omdat de aannemer de onderaannemer niet expliciet op de verplichting had gewezen en deze de overeenkomst niet had ingezien. Een dergelijke afspraak mocht niet “vaag” in algemene voorwaarden worden opgenomen.
   
   
2. Het ontwerp en de werkvoorbereiding
   
   Bij het opstellen van de ‘back-to-back’-bepalingen, is het vooral van belang om stil te staan bij de verantwoordelijkheden met betrekking tot het ontwerp en de werkvoorbereiding. Leg bijvoorbeeld vast wie de prefab-elementen zal inmeten, uittekenen en plaatsen. Zo is het duidelijk in welke gevallen u de herstelverplichting of aansprakelijkheid kunt doorschuiven naar de onderaannemer, mocht u zelf worden aangesproken. Anders loopt u het risico met de schade te blijven zitten zoals in het volgende voorbeeld.
   
   In de zaak bij het Gerechtshof ’s-Hertogenbosch (21 juni 2011, ECLI:NL:GHSHE:2011:BQ9261) had de aannemer een dak met Cembrit-platen gemaakt voor een opdrachtgever. Enkele jaren later begonnen de platen af te brokkelen, te delamineren en er ontstonden lekkages. De opdrachtgever eiste herstelkosten van de aannemer. In de vrijwaringszaak vorderde de aannemer vergoeding van de herstelkosten van de onderaannemer die de platen voor hem had gelegd. Volgens het Hof was de onderaannemer niet verantwoordelijk voor het gebrekkige dak, omdat de aannemer (kortweg) niet kon aantonen dat de onderaannemer had gekozen voor de platen.
   
   
3. Oplevering(en)
   
   De werkzaamheden van de onderaannemer moeten nauw aansluiten op die van de dakdekker, zeker bij het gebruik van prefab-elementen. In dat laatste geval moeten de elementen meestal ‘just-in-time’ op de bouwplaats arriveren en worden geplaatst – niet te vroeg, maar zeker ook niet te laat. Het is van belang om de lever- en plaatsingsmomenten duidelijk met de onderaannemer overeen te komen.
   
   De lever- en plaatsingsmomenten kunnen daarom het beste als zogenaamde ‘fatale data’ worden overeengekomen. Een fatale datum is een ‘harde’ deadline waarop iets moet zijn gebeurd. Het niet naleven ervan kan u bijvoorbeeld het recht geven om de werkzaamheden zelf over te nemen (voor rekening van de onderaannemer), de overeenkomst te ontbinden of een schadevergoeding te eisen (zonder voorafgaande ingebrekestelling).
   
   In de zaak die speelde bij de Rechtbank Amsterdam (7 juni 2024, ECLI:NL:RBAMS:2024:4012) vorderde de opdrachtgever schadevergoeding van de aannemer, omdat deze de overeengekomen opleverdatum van 6 februari 2023 zou hebben gemist, wat volgens hem een fatale termijn was. De kantonrechter oordeelde echter dat er geen fatale termijn was, aangezien de datum van 6 februari slechts een ‘streefdatum’ was en er in overleg een nieuwe planning was gemaakt. De rechter vond dat de overschrijding van de streefdatum door aannemer een onvoldoende ernstige tekortkoming was om de overeenkomst te ontbinden en wees de vorderingen af.
   
   
4. Aansprakelijkheid (na oplevering)
   
   Het is ook belangrijk om de omvang en duur van de garantie- en aansprakelijkheidsverplichtingen met de onderaannemer ‘back-to-back’ af te stemmen op de bepalingen in de overeenkomst met de opdrachtgever. Zo voorkomt u dat de opdrachtgever u aanspreekt voor herstel of schade die u niet op de onderaannemer kunt doorleggen. Bijvoorbeeld, als de schade waarvoor u wordt aangesproken groter is dan of niet gedekt wordt door wat u van de onderaannemer kunt terugvorderen, kan dit leiden tot een financieel tekort dat voor uw rekening komt.
   
   In de zaak bij de Raad van Arbitrage (17 mei 2017, nr. 72.034) was er scheurvorming ontstaan bij de aansluitingen van prefab-balkonplaten aan de hoofdconstructie van het appartementencomplex. De scheuren ontstonden doordat de balkons star waren aangegoten, zonder het toepassen van de vereiste oplegvoorzieningen. De constructeur werd slechts veroordeeld tot een schadevergoeding van € 90.000, omdat zijn aansprakelijkheid werd beperkt door een exoneratieclausule. De aannemer werd veroordeeld betaling van het restant schadebedrag ten bedrage van € 557.000.

Conclusie: blijf scherp!

Het doorleggen van de verantwoordelijkheden aan de onderaannemer vereist aandacht. Hierbij een aantal praktische tips: 

• Leg uitdrukkelijk in de overeenkomst met de onderaannemer vast welke afspraken worden doorgelegd, en wat deze betekenen in de relatie tussen de u en onderaannemer. Vermijd zoveel mogelijk het gebruik van standaardbepalingen. Wel kunt u in uw modelcontracten invulvelden maken, zodat u weet dat u voor diverse onderwerpen concreet moet invullen (bijvoorbeeld “paragraaf 33. ......... van het Stabu-bestek”).
• Besteed aandacht aan de verantwoordelijkheden ten aanzien van het ontwerp en de werkvoorbereiding, zoals wie de prefab-elementen zal inmeten, digitaal zal uittekenen en plaatsen. Ook is het belangrijk om de exacte lever- en plaatsingsmomenten als fatale termijnen vast te leggen.
• Zorg ervoor dat de (omvang en duur van de) garantie- en aansprakelijkheidsverplichtingen van de onderaannemer aansluiten bij de bepalingen in de overeenkomst met de opdrachtgever.
• Twijfelt u over het opstellen van bepalingen voor het doorleggen van verantwoordelijkheden aan de onderaannemer? Schakel dan tijdig hulp in.